كاراته كاران نخبه چه مهارت هاي روحي رواني درمقايسه با كاراته كاران معمولي دارند؟ز

ب يشك برترين ورزشكاران دنيا داراي مهارت هاي ذهني و روحي رواني برتري هستند و بهتر از ورزشكاراني كه مه ارت كمتري
دارند، از اين توانائ يهاي ذهني و روحي رواني خود استفاده مي كنند. يكي از عيب هاي بازيكنان با استعداد و حتي بازيكنان
حرفه اي، مهارت ذهني ناكامل است. مشكلات ذهني اغلب، مشكلاتي ويژه هستند و به همين دليل پيشرفت و بهبودي در آن ها
اغلب به صورت فرد به فرد حاصل مي شود. نقاط ضعف تك تك بازيكنان بايد شناسايي شده، به صورت فعال با ت ك تك آن ها
ارتباط مؤثر برقرار شود. با داشتن نظم و تكرار آموزش ها، اين فرصت وجود دارد كه پيشرفتي در اين سطح صورت بگيرد. انجام
اين آموزشها نيازمند شناخت جامعه هدف است. دستيابي به اين شناخت، نيازمند جمع آوري اطلاعات مي باشد . يكي از راههاي
كه انجام آن تنها 15 دقيقه طول مي كشد، OMSAT- جمع آوري اطلاعات از طريق پرسشنامه هاي استاندارد است. تست 3
شامل 48 سؤال 7 گزينه اي مي باشد (از كاملا موافقم تا كاملا مخالفم) كه 12 مهارت ذهني و روحي رواني را در ورزشكاران
ارزيابي مي كند. اين تست به درستي ورزشكار نخبه و حرفه اي را كه ميل شديدي به رقابت دارد، از ورزشكار معمولي تشخيص
مي دهد. هفت گزينه اي بودن انتخاب هاي هر سؤال، خطر "سياه و سفيد" ديدن يا تفكر "همه يا هيچ" را كاهش مي دهد. بازيكنان
تركيبي از دو رنگ سياه و سفيد يعني تركيبي از ويژگي هاي منفي و مثبت هستند. در واقع بيشتر آنان خاكستري هستند كه البته
شدت رنگ خاكستري آن ها متفاوت است. اينگونه نگريستن به بازيكنان، به تقويت شكيبايي و بردباري ما در روابط انساني منتهي
مي گردد. اين 12 مهارت در سه گروه دسته بندي مي شوند:
الف: مهارت هاي اساسي شامل هدف گذاري، اعتماد به نفس و تعهد.
ب: مهارت هاي روحي-جسمي شامل واكنش به استرس، كنترل ترس، مهارت حفظ و يا كسب آرامش و مهارت فعال سازي.
ج: مهارت هاي شناختي شامل تصوير سازي، تمرينات ذهني، داشتن طرح براي مسابقه، تمركز و تمركز مجدد.
بازيكناني كه نمره 80 ٪ يا بيشتر كسب كنند، در دسته بازيكنان استثنايي قرار مي گيرند. البته اين نمره، يك نمره ثابت نيست و بر
حسب شرايط روحي- رواني ورزشكار، آموزش هاي روانشناسي ورزش و كسب مهارت هاي جديد تغيير مي كند.
الف: مهارت هاي اساسي
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز
مطالعات نشان داده اند كه سه فاكتور اول يعني هدف گذاري، تعهد و اعتماد به نفس مهمترين فاكتورهاي افتراق دهنده بين
ورزشكاران حرفه اي و ورزشكاراني است كه كمتر قدرت رقابتي از خود نشان مي دهند. در واقع اين سه فاكتور، زير بناي اساسي
موفقيت در ورزش حرفه اي هستند. اين مهارت هاي اساسي در واقع پايه هايي هستند كه ساير مهارت ها ي ذهني بر مبناي آن ها
شكل مي گيرند. هدف گذاري يعني در نظر گرفتن اهدافي معين، زمان دار و قابل اندازه گيري . هدف گذاري مسير را مشخص
مي كند و انگيزه دروني براي رسيدن به موفقيت را فراهم مي نمايد. اهداف براي مفيد بودن، بايد آشكار، دقيق، واقع گرايانه، قابل
آشكار بودن اهداف، به اطمينان بخشي براي موفقيت در همه فعاليت هاي يادگيري و .(SMART) ارزيابي و زمان دار باشند
آموزشي كمك مي كند. لازم است اهداف براي مربي معين باشند و با بازيكنان در اين مورد صحبت شود. بازيكنان بايد بخواهند كه
ياد بگيرند، سؤال هايي از خودشان بپرسند و بر روي ضعف هايشان كار كنند. بازيكنان هيچ گاه نبايد از چيزي كه كسب مي كنند،
راضي باشند. آن ها بايد از روحيه رقابتي برخوردار باشند. اين امر به واسطه داشتن اهداف مشكل اما قابل دسترسي امكان پذير
مي باشد.
اعتماد به نفس همان احساس يا باور فرد نسبت به توانائيهايش براي رسيدن به اهداف فرديش مي باشد . تعهد عبارت است از
ميزان از خود گذشتگي و شدت عمل فرد در راه رسيدن به اهدافش.
آلكس فرگوسن، مربي تواناي منچستر يونايتد كه بيش از نيم قرن از عمر خود را در فوتبال حرفه اي سپري كرده و تنها در مقام
سرمربي 30 جام مختلف را براي اين تيم ليگ برتر انگلستان كسب كرده است، در مصاحبه پيش از فينال باشگاههاي اروپا با
بارسلونا در ارديبهشت ماه 1388 پرده از راز اهميت هدف گذاري و تعهد بازيكنان بر مي دارد و اظهار مي كند كه بازيكني همچون
كريس رونالدو بدليل وجود اين دو فاكتور بعد از اتمام هر تمرين تيمي، به تمرين خود ادامه مي دهد. در واقع اين بازيكن علاوه بر
داشتن اهداف بلند مدت، ميان مدت و كوتاه مدت، اهدافي روزانه نيز دارد و بدليل داشتن تعهد، روزانه تا 6 ساعت تمرين مي كند
تا هدف روزانه اش را تحت پوشش قرار دهند. در واقع، ورزشكاران بايد تصميم بگيرند كه آيا مايلند زمان و تلاش اضافه اي را
سرمايه گذاري كنند تا نه تنها بتوانند در سطح بالاتري به رقابت بپردازند بلكه به موفقيت هم دست يابند. هنگامي كه اين تعهد
شكل گرفت و ورزشكار تصميم گرفت كه به سطح بالاتري از عملكرد دست يابد، اهداف مشكلتري را براي خود در نظر مي گيرد
و آن ها را به پله هاي كوچكتري تقسيم مي كند تا اهداف روزانه خود را بداند و با جديت براي رسيدن به آن ها گام برمي دارد.
ب: مهارت هاي روحي- جسمي
استرس يك جزء دروني تمرين و رقابت است. واكنش به استرس همان پاسخ هاي غير اختصاصي بدن به فشارهاي وارده
مي باشد. واكنشهاي منفي باعث تخريب عملكرد فرد مي شوند در حالي كه واكنشهاي مثبت منجر به افزايش عملكرد ورزشكار مي
گردند. فرياد كشيدن مكرر مربي مي تواند استرس هاي بازيكناني را كه واكنش مناسبي در برابر استرس ندارند، افزايش دهد. كنترل
ترس يعني توانايي سازش فرد با موقعيتها يا عناصري است كه باعث اضطراب مي شوند. مهارت كنترل ترس بيشتر به گذشته
بازيكن برمي گردد. به همين جهت، اكثر بازيكناني كه يك آسيب ديدگي جدي را تجربه كرده اند و هنوز ترس دارند را مي توان
از طريق اين تست شناسايي كرد. بازيكناني كه از شكست مي ترسند براي بازيهاي بزرگ گزينه كمتر مناسبي هستند مگر آن كه در
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز
طول هفته به صورت انفرادي با آن ها صحبت شود. آن ها بايد بر ترس خود غلبه كنند و بياموزند چگونه با احساسات خود كنار
بيايند.
مهارت حفظ يا كسب آرامش، فرد را قادر مي سازد كه بيدار شدن افسار گسيخته فيزيولوژيك، گرفتگي عضلات و ضربان قلب
را كاهش دهد و تمركزش را كنترل كند. فعال سازي روندي است كه ورزشكاران در آن حالات فيزيولوژيك، ذهني و روحي
رواني خود را در جايي كه نياز به افزايش انرژي، انگيزه يا تمركز بيشتر دارند، تحريك مي كنند . گوش دادن به موسيقي هاي
مناسب و افزايش حركات بدني قبل از شروع مسابقه به فعال سازي بازيكناني كه در اين زمينه مشكل دارند، كمك شاياني مي كند.
ج: مهارت هاي شناختي
تصوير سازي شامل استفاده از حواس پنجگانه براي تصور موقعيت هاي مختلف مي باشد. تصوير سازي و تمرينات ذهني اگر چه
بهم وابسته اند اما تحقيقات نشان داده است كه اين دو بايد جداگانه در نظر گرفته شوند چراكه تمرينات ذهني مفهومي فراتر از
تصوير سازي دارد. بسياري از تمرينات ذهني بدون تصوير سازي انجام مي گيرد. بازيكنان نيازمند قوه تخيل، خلاقيت و نوآوري
هستند.
تمرينات ذهني شامل تفكر سازنده و مثبت درباره ي بازي يا مسابقه، گفتگوي مثبت با خود در حين بازي و ياقبل از آن و نيز
كنترل احساسات در اوج هيجان مسابقه مي باشد. تمرينات ذهني، تكنيكي براي پرورش مجازي است. بازيكنان بايد از افكار خلاق
الهام بگيرند تا بتوانند جرأت شروع كارها را داشته باشند.
تحقيقات نشان داده است كه آنچه در ميدان مسابقه نقشي تعيين كننده دارد، تمركز و تمركز مجدد مي باشد. تمركز عبارت است
از توانايي هدايت و نگهداري توجه بر وظايف مربوطه. ورزشكاران نه تنها بايد بتوانند بطور موثري تمركز نمايند بلكه هنگامي كه
در اثر محركهاي داخلي يا خارجي دچار حواس پرتي مي شوند نيز بايد بتوانند تمركز مجدد خود را بازيابند. بازيكنان بايد قادر
باشند كه توجه خود را متمركز كرده و اين تمركز را براي مدتي طولاني حفظ كنند تا بتوانند از انجام اشتباهات تكنيكي فاحش
بپرهيزند.
تمركز مجدد همان به دست آوردن موثر تمركز پس از، از دست رفتن توجه مي باشد. مهارت تمركز مجدد يك مهارت فوق العاده
مهم است كه متاسفانه كمتر از همه مهارت هاي 12 گانه ديگر تمرين مي شود. مهارت ريلاكس شدن به بازيكن كمك مي كند كه
تمركز مجدد بهتري داشته باشد. قدرت تمركز مجدد كمتر در تيمها مورد توجه قرار مي گيرد در حالي كه در كنار تمركز، مهمترين
عوامل سرنوشت ساز در ميدان مسابقه هستند. بازيكنان بايد در جايي كه شرايط مسابقه حساس است در بالاترين سطح بازي كنند
و اين مهارت را داشته باشند كه خود را با شرايط محيط وفق دهند. بازيكنان بايد در برابر خشم از خود مقاومت نشان دهند و در
لحظات سخت خويشتندار باشند. آن ها بايد اين توانايي را داشته باشند كه وضعيت هاي دشوار را پشت سر بگذارند. آن ها بايد از
راه حل هاي منطقي برخوردار باشند.
داشتن طرح براي مسابقه در واقع طراحي طرح هايي براي هدايت افكار، احساسات و عملكرد، قبل، در حين و پس از مسابقات
مي باشد. مطالعات نشان داده اند كه بازيكناني كه داراي طرح و برنامه براي مسابقه بوده اند، بهتر توانسته اند در طي مسابقه تمركز
مجموعه مقالات اولين همايش ملي علم و كاراته ، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبريز
نمايند و تمركز مجدد خود را باز يابند و نيز بهتر توانسته اند عملكرد خود را پس از بازي ارزيابي نمايند. به علاوه، اين بازيكنان
توانايي تطابق بهتري براي اتفاقات پيش بيني نشده و عوامل مزاحم از خود نشان داده اند. اين مهارت به همراه تمركز مجدد،
بندرت توسط تستهاي ديگر روانشناسي ورزشي مورد ارزيابي قرار گرفته اند.
به مربيان محترم كمك مي كند تا توانائي ها و مهارت هاي ذهني و روحي رواني ورزشكاران تيم خود OMSAT- بنابراين تست 3
OMSAT - را در ابتدا و طول فصل ارزيابي كنند تا بتوانند درك بهتري از نقاط قوت و ضعف ورزشكاران داشته باشند . تست 3
علاوه بر اين، مي تواند در ابتدا و انتهاي فصل از بازيكنان گرفته شود تا بدانيم آيا تمرينات طول فصل و نيز آموزشهاي ذهني و
روحي رواني انجام شده براي ورزشكاران تا چه حد مؤثر بوده است.
هنگام كار با گروه هاي متعدد ورزشكاران، اغلب مشكل است كه بتوان با تك تك آن ها بطور مؤ ثري ارتباط برقرار كرد و او را
ارزيابي نمود. لذا انجام اين تست در يك تيم يك فايده مهم ديگر دارد و آن اينكه يك تصوير كلي از نقاط قوت و ضعف تيم در
اختيار قرار مي دهد. سپس اين نكات را مي توان در جلسات تيمي مورد بحث و بررسي قرار داد و موارد نيازمند به آموزش را
در طول زمان هاي مختلف فصل OMSAT – تعيين كرد. به علاوه، رشد و حفظ مهارت هاي ذهني را مي توان با انجام تست 3
مونيتور كرد. بدين ترتيب نتايج آن به گسترش يا اصلاح برنامه هاي تمريني يا آموزشي كمك مي كند. با دادن قانون و راه كارهاي
ويژه در جريان آموزش مي توان امكان رشد رفتارهاي ذهني را به وجود آورد. اگر هم كل تيم بدكار كند، مي توان از روانشناس
ورزشي تيم خواست جلسات گفتگو با بازيكنان (با يا بدون حضور مربي) برگزار كند و اجازه دهد بازيكنان نظرات خود را آزادانه
بيان كنند.